Pigmentvlekken komen veel voor en kunnen je gezicht, handen of decolleté behoorlijk ontsieren. Gelukkig zijn er behandelingen beschikbaar om pigmentvlekken te verminderen of te verwijderen. In dit artikel lees je alles over de oorzaken van pigmentvlekken en de verschillende soorten pigmentstoornissen. Ook vertel ik je welke cosmetische crèmes en producten je kunt gebruiken om pigmentvlekken te verminderen en welke medicatie en behandelingen je in de kliniek kunt inzetten om pigmentvlekken te verwijderen.
Wat zijn pigmentvlekken?
Pigmentvlekken ontstaan door de vorming van pigment in de huid. Pigment is een bruine stof (melanine genoemd) die wordt aangemaakt door pigmentcellen onder invloed van zonlicht. De pigmentcellen liggen in het onderste laagje van de opperhuid. Als de cellen het signaal krijgen om pigment aan te maken, dan wordt dit als een soort pakketje afgegeven aan de bovenste huidcellen. Wanneer de pakketjes met pigment de opperhuidcellen bereiken, krijgt de huid een zichtbaar kleurtje.
Pigmentvorming
Melanine, een bruine stof, ook wel bekend als pigment, wordt aangemaakt door pigmentcellen onder invloed van voornamelijk zonlicht. Dit is een beschermingsreactie van de huid tegen de zonnestralen. De melanocyten, pigmentcellen, bevinden zich in de onderste laag van de opperhuid. Wanneer de melanocyten het signaal krijgen om pigment aan te maken, wordt het als een soort pakketje naar de bovenste huidcellen gestuurd. Dit proces wordt geactiveerd door blootstelling aan zonlicht. Wanneer de pakketjes pigment de opperhuidcellen bereiken, krijgt de huid een kleurtje.
Iedereen heeft ongeveer evenveel pigmentcellen per stukje huid, ongeacht of je een lichte of donkere huid hebt. De kleur van de huid wordt bepaald door de activiteit van de pigmentvormende cellen en de grootte en vorm van de pigmentpakketjes. Bij mensen met een donkere huid bevatten de melanocyten meer, grotere en rijpere pigmentpakketjes en zitten de opperhuidcellen voller met pigment dan bij lichtere huidtypen.
Pigment beschermt de huid tegen de zon. Onder invloed van uv-straling neemt het aantal werkzame pigmentcellen en de aanmaak van pigment toe. Dit is waarom de huid bruin kleurt wanneer deze wordt blootgesteld aan de zon.
Wat zijn de oorzaken van pigmentvlekken?
Onder invloed van uv-straling neemt het aantal werkzame pigmentcellen en de aanmaak van pigment toe. Maar bij een verstoring van dit proces kan melanine zich ophopen en kunnen vlekken ontstaan. Naast uv-straling spelen aanleg, hormonale veranderingen, medicijnen en het gebruik van irriterende stoffen in cosmetica een rol bij het ontstaan van pigmentvlekken.
Welke verschillende soorten pigmentvlekken zijn er?
Er zijn verschillende soorten pigmentstoornissen die kunnen verschillen in vorm, kleur, diepte en oorzaak. De meest voorkomende pigmentstoornissen zijn ouderdomsvlekken/zonnevlekken, melasma, irritatiepigment, café au lait, sproetjes, zomersproetjes, poikiloderma van Civatte, vitiligo en Riehl's melanose.
Ouderdomsvlekken/zonnevlekken
Dit zijn donkere vlekken op de huid die worden veroorzaakt door blootstelling aan de zon. Ze komen vaak voor op het gezicht, handen en decolleté. Ouderdomsvlekken zijn een normaal verschijnsel bij het ouder worden, omdat de huid naarmate we ouder worden minder goed in staat is om zichzelf te beschermen tegen schadelijke UV-straling. Zonnevlekken ontstaan door een overmatige blootstelling aan de zon en kunnen dus ook voorkomen bij jongere mensen. Ze worden gekenmerkt door een ronde of ovale vorm en zijn vaak donkerbruin van kleur.
Melasma: pigmentvlekken door zwangerschap of de pil
Dit zijn bruine vlekken op de huid die ontstaan door hormonale veranderingen, zoals tijdens de zwangerschap. Ze komen voornamelijk voor op het gezicht en zijn vaak symmetrisch verdeeld over de wangen, voorhoofd en kin. Melasma wordt ook wel een zwangerschapsmasker genoemd en kan na de zwangerschap nog enige tijd aanwezig blijven. Naast hormonale factoren spelen ook genetische aanleg, blootstelling aan de zon en het gebruik van bepaalde medicijnen een rol bij het ontstaan van melasma.
Irritatiepigment (Post-inflammatoïre hyperpigmentatie)
Dit is donkere verkleuring van de huid die ontstaat door wrijving of irritatie van de huid, bijvoorbeeld door het dragen van strakke kleding of het gebruik van bepaalde cosmetische producten. Het komt vooral voor op plekken waar de huid vaak in contact komt met kleding, zoals de nek, oksels en liezen. De verkleuringen kunnen variëren in grootte en kleur en zijn soms wat verdikt of schilferig.
| Pigmentvlekken veroorzaakt door cosmetica en medicatie in de zon | Bepaalde ingrediënten in cosmetica, zoals geurstoffen en plantextracten of -oliën van citrus, sinaasappel, bergamot, mandarijn, grapefruit, lavendel en rozemarijn, kunnen de vorming van pigmentvlekken stimuleren wanneer deze worden blootgesteld aan de zon. Als je last hebt van plotselinge pigmentvlekken, is het verstandig om de ingrediëntenlijst van je cosmetica te controleren. |
| Ook sommige medicijnen kunnen een reactie van de huid veroorzaken in de zon | Dit geldt bijvoorbeeld voor bepaalde antibiotica, antidepressiva en plastabletten. Deze informatie wordt altijd vermeld in de bijsluiter en ingrediëntenlijst, dus het is belangrijk om deze goed te lezen. |
Café au lait
Dit zijn lichtbruine vlekken op de huid die vanaf de geboorte aanwezig zijn en vaak groter worden naarmate men ouder wordt. Ze zijn meestal onschuldig en komen vaak voor bij kinderen en jongvolwassenen. Hoewel ze normaal gesproken geen klachten geven, kunnen ze soms ook een teken zijn van een onderliggende aandoening, zoals neurofibromatose.
Sproetjes
Dit zijn kleine bruine vlekjes op de huid die ontstaan door blootstelling aan de zon en erfelijkheid. Ze komen vooral voor bij mensen met een licht huidtype en zijn meestal onschuldig. Hoewel sproeten vaak als schattig worden gezien, zijn er ook mensen die ze als storend ervaren.
Zomersproetjes
Dit zijn kleine bruine vlekjes op de huid die ontstaan door blootstelling aan de zon. Ze zijn vaak aanwezig op de neus, wangen en voorhoofd en verdwijnen weer in de winter. Zomersproetjes komen vooral voor bij mensen met een licht huidtype en zijn een teken dat de huid te veel blootgesteld is aan de zon.
Poikiloderma van Civatte
Dit is een huidaandoening waarbij rode en bruine verkleuringen ontstaan in de hals en het decolleté. De aandoening komt vooral voor bij vrouwen en wordt vaak veroorzaakt door blootstelling aan de zon en het ouder worden van de huid. De verkleuringen zijn meestal symmetrisch verdeeld en kunnen variëren in grootte en vorm. Poikiloderma van Civatte is onschuldig, maar kan wel als cosmetisch storend worden ervaren.
Vitiligo
Dit is een aandoening waarbij de pigmentcellen in de huid worden vernietigd, waardoor witte vlekken ontstaan. De aandoening komt voor bij ongeveer 1% van de bevolking en kan op elke leeftijd ontstaan. Vitiligo kan overal op het lichaam voorkomen en heeft vaak een grote impact op de kwaliteit van leven van de patiënt. De oorzaak van vitiligo is nog niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk speelt een auto-immuunreactie een rol.
Riehl's melanose
Ditis een huidaandoening waarbij donkerbruine vlekken ontstaan op de huid van het gezicht en de nek. De aandoening komt vooral voor bij vrouwen en wordt vaak veroorzaakt door blootstelling aan de zon en het gebruik van bepaalde cosmetische producten. De vlekken zijn meestal symmetrisch verdeeld en hebben een onregelmatige vorm. Riehl's melanose is onschuldig, maar kan wel als cosmetisch storend worden ervaren.
Donkere kringen en wallen door pigment
Een donkere verkleuring onder de ogen kan veroorzaakt worden door bloedvaatjes die door een dunne(re) huid heen schemeren. Maar deze ‘kringen’ kunnen ook het gevolg zijn van hyperpigmentatie van de huid. Pigmentafzetting onder de ogen komt juist wat vaker voor bij mensen met een wat donkerdere huid. Ook deze vorm van pigmentatie is heel gevoelig voor zonlicht; goed insmeren dus!
Handige tips
Zorg ervoor dat je altijd een hoge SPF-factor gebruikt om jezelf te beschermen tegen de zon. Gebruik minimaal SPF 30 om zonbescherming te waarborgen. Beperk ook je bezoeken aan de zonnebank, omdat dit het risico op het ontwikkelen van pigmentvlekken kan verhogen.
Pas op met sterk geparfumeerde huidproducten als je van plan bent om de zon in te gaan. Sommige parfumbestanddelen kunnen namelijk irritatie veroorzaken, wat kan leiden tot pigmentvlekken.
Welke cremes en producten helpen bij het verminderen van pigmentvlekken?
Zonnebrandcrème: Een zonnebrandcrème is de beste crème om pigmentvlekken te voorkomen en verminderen. Zonnestraling speelt namelijk een grote rol bij de meeste vormen van overpigmentatie. Om (meer) pigmentvlekken te voorkomen, is het belangrijk om jezelf te beschermen tegen de zon met een zonnebrandcrème die beschermt tegen uv-A en uv-B straling en het liefst antioxidanten bevat, zoals de Suncare crème. Het is nooit te laat om hiermee te beginnen. Zonder zonbescherming is het behandelen van pigmentvlekken namelijk zinloos.
Producten en ingrediënten die pigmentvlekken lichter maken
Er zijn ingrediënten in huidverzorgingsproducten die bewezen effectief zijn bij het verminderen van pigmentvlekken. Zo hebben vitamine C, Vitamine E een positieve invloed op de huid. Allantoïne, een ingrediënt dat de huid exfolieert, kan bij een voldoende hoge concentratie oppervlakkige pigmentvlekken verminderen.
3-0-ethyl ascorbinezuur (vitamine C)
3-0-ethyl ascorbinezuur is een stabiele, in olie oplosbare vorm van vitamine C die specifiek ontwikkeld is voor de behandeling van pigmentvlekken. Het heeft een krachtige werking tegen de productie van melanine, het pigment dat verantwoordelijk is voor het ontstaan van pigmentvlekken. Door de remmende werking op de melanineproductie wordt de vorming van pigmentvlekken verminderd en kunnen bestaande pigmentvlekken lichter worden. Bovendien heeft 3-0-ethyl ascorbinezuur ook een antioxidante werking en beschermt het de huid tegen schade door vrije radicalen en uv-straling. Het kan daarom helpen bij het voorkomen van verdere schade aan de huid en het verminderen van pigmentvlekken.
Vitamine E
Vitamine E is een geweldige bondgenoot voor je huid! Deze krachtige antioxidant beschermt je huid namelijk tegen schadelijke vrije radicalen die ontstaan door bijvoorbeeld blootstelling aan uv-straling en luchtvervuiling. Deze vrije radicalen beschadigen je huidcellen en versnellen het verouderingsproces, wat kan leiden tot pigmentvlekken. Gelukkig kan vitamine E deze schade voorkomen door de vrije radicalen te neutraliseren en je huidcellen te beschermen. Daarnaast heeft vitamine E ontstekingsremmende eigenschappen die kunnen bijdragen aan het verminderen van ontstekingen die pigmentvlekken kunnen veroorzaken. Met behulp van vitamine E kun je pigmentvlekken dus verminderen en verdere schade aan je huid voorkomen. Een echte aanrader dus!
Allantoïne
Allantoïne is een stof die van nature voorkomt in planten, zoals smeerwortel en tarwekiemen. Het heeft exfoilerende, hydraterende, ontstekingsremmende en huidverzachtende eigenschappen. Allantoïne kan helpen bij het verminderen van pigmentvlekken doordat het de huid helpt vernieuwen en herstellen. Het stimuleert de celgroei en bevordert de aanmaak van collageen en elastine in de huid, waardoor de huidstructuur verbetert en pigmentvlekken minder zichtbaar worden. Daarnaast heeft allantoïne een licht exfoliërende werking, waardoor dode huidcellen worden verwijderd en de huid egaler wordt. Hierdoor kan allantoïne bijdragen aan een gezonde, stralende huid met minder pigmentvlekken.
Make-up bij pigmentvlekken
Met make-up kun je pigmentvlekjes camoufleren. Gebruik hiervoor een concealer in combinatie met een foundation. Een foundation egaliseert de huid en verdoezelt oneffenheden, terwijl een concealer geschikt is voor plekjes die wat meer dekking vragen, zoals pigmentvlekken, littekentjes of pukkels. Kies een lichte crème die de poriën niet verstopt en in zes kleuren verkrijgbaar is. De concealer bevat extra kalmerende stofjes en is in twee kleuren verkrijgbaar.
Voeding ter voorkoming van pigmentvlekken
Naast uitwendige verzorging, kun je ook van binnenuit iets doen om bepaalde vormen van pigmentstoornissen te voorkomen. Antioxidantrijke voeding kan namelijk helpen om je huid (deels) te beschermen tegen schade door UV-straling. Recent onderzoek heeft aangetoond dat er een verband bestaat tussen de ernst van melasma en het 'antioxidantenniveau' in het lichaam. Het is daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat dit op peil is.Zorg ervoor dat je voldoende groenten en fruit eet, zoals paprika, broccoli, wortels, druiven en bessen. Als dit niet lukt, kun je kiezen voor supplementen.
